Twistgesprek In The New York Times verklaart Abdelkader Benali het jihadistisch geweld uit de frustratie van westerse moslims. Maar is geweld niet eigen aan de islam? Chris Rutenfrans (vragen) in gesprek met Abelkader Benali (antwoorden).
Door: Chris Rutenfrans 15 januari 2015, 02:00 29 Artikel bewaren Artikel bewaren
29 + 0 + 0 = 29
U probeert de jonge moslims te begrijpen die vanuit westerse landen naar Syrië en Irak gaan om de jihad te voeren.
U schrijft dat u uit eigen ervaring weet dat de lokroep van het extremisme zeer sterk kan zijn als je opgroeit in een wereld waar de media en iedereen om je heen je lijken te bespotten en je cultuur te beledigen. Kunt u zich werkelijk voorstellen dat mensen om die reden zulke gruwelen gaan plegen?
'Nee, ik kan het niet echt invoelen. Maar ik weet wel dat beelden die bedoeld zijn om wat voor moslims heilig is, te bespotten, kunnen leiden tot gevoelens van uitsluiting, tot verbittering, tot afkeer van het Westen, en zelfs tot haat.'
In westerse landen komen immigranten binnen met verschillende religies. In die seculiere landen is niets heilig, zoals u schrijft. Toch reageren moslims veel vaker met geweld dan mensen met een ander geloof. Is dat gewelddadige niet eigen aan de islam?
Schrijver Abdelkader Benali. © ANP Kippa Robert Vos
'Ik denk dat elk geloof inherent gewelddadig is. Ze willen allemaal overheersing van andersgelovigen omdat ze denken beter te zijn. Toch is van de 1,6 miljard moslims 99,9 procent vreedzaam en niet geneigd de heilige teksten als schietvergunning te zien. Maar moslims die naar Europa zijn geëmigreerd, merken wel dat ze maar weinig invloed hebben op het politieke machtsspel rond de conflicten in hun landen van herkomst. In 1990 viel Saddam Hoessein Koeweit binnen. Toen hebben de Verenigde Staten op uitnodiging van Saoedi-Arabië Saddam Hoessein verjaagd. Dat werd gezien als een strijd tussen de seculiere Arabische wereld en de fundamentalistische Saoedi's, waarbij de VS de fundamentalisten steunden. Hoe was dat mogelijk?'
Zoals zo vaak gebeurt, praat u nu het geweld vanuit de islam goed als een reactie op wat het Westen doet.
Het is altijd de schuld van het Westen. U schrijft dat u woedend werd toen uw leraar zei dat het raar was om met een doodvonnis te reageren op de roman De Duivelsverzen van Salman Rushdie, zoals ayatollah Khomeiny toen had gedaan. Vanwaar die woede?
'Ik ben dat natuurlijk ook raar gaan vinden. Ik was toen 13. Ik was kwetsbaar. Het is heel belangrijk om te beseffen dat veel meer jonge mensen met die kwetsbaarheid opgroeien.'
U zegt dat 99,9 procent van de moslims vreedzaam is. Ik denk dat dat waar is.
Je hebt ook christenen die dienst gaan nemen in legers om op te komen voor hun God
Maar anderzijds komt 99,9 procent van de terreur in de wereld uit islamitische hoek en wordt gepleegd uit naam van de islam. Charlie Hebdo heeft jarenlang het christendom belachelijk gemaakt. Wat deden de christenen? Ze spanden processen aan, die ze verloren. Nu pakt Charlie Hebdo een keer de profeet Mohammed aan en er worden twaalf mensen vermoord. Hoe kan dat?
'Dat weet ik niet. Ik weet niet waarom sommige moslims gewelddadiger reageren op kwetsing van wat hen heilig is dan boeddhisten of christenen. Je hebt natuurlijk wel christenen die abortusartsen omverschieten in naam van God en je hebt ook christenen die dienst gaan nemen in legers om op te komen voor hun God.'
Westerse landen voeren geen oorlog uit naam van het christendom, maar om geopolitieke redenen of uit eigenbelang, vanwege de olie voor mijn part. Maar ze zeggen niet: uit naam van Jezus Christus vallen wij Irak of Afghanistan binnen.
Als je jong bent, weet je het beter, dan laat je je door niemand wat vertellen
'Ideologie speelt wel degelijk een rol bij de oorlogen van de VS in het Midden-Oosten. Maar je moet goed beseffen dat de eerste slachtoffers van de radicale islam de moslims zelf zijn. Het begint bij de ouders en families in Delft en Den Haag die hun kinderen verliezen aan Islamitische Staat. Kinderen die tegen ouders zeggen dat ze een betere islam hebben ontdekt: de wahabistische. Als je jong bent, weet je het beter, dan laat je je door niemand wat vertellen.'
U schrijft dat u op latere leeftijd De Duivelsverzen bent gaan lezen en het een geweldig boek vond.
Ik vond het een heel sterk pleidooi voor tolerantie en voor een ethiek gebaseerd op humanistische waarden en respect voor de mens
'Dat boek heeft veel voor mij betekend. Het heeft me laten nadenken over religie, de vroege islam en over wat er gebeurt met je geloof in een seculiere samenleving. Ik vond het een heel sterk pleidooi voor tolerantie en voor een ethiek gebaseerd op humanistische waarden en respect voor de mens. Die waarden omarm ik.'
Rushdie is van zijn geloof gevallen en is zich steeds kritischer gaan uitlaten over de islam. U niet. Waarom niet?
'Salman is Salman en Abdel is Abdel. Ik heb mijn islamitische achtergrond, maar ik praktiseer niet. Toch zal ik me geen ongelovige noemen. Dat voel ik me niet. Ik ben een seculiere moslim en ik omarm de wereld van Salman Rushdie, de wereld van de literatuur.'
Mensen als Ayaan Hirsi Ali en Samira Bouchibti vinden dat de islam hervormd moet worden. Dat het geweld eruit gehaald moet worden. Wat vindt u daarvan?
De moslims in het Westen laten in overgrote meerderheid dag in dag uit zien dat ze heel goed kunnen leven met de vrijheid van meningsuiting
'Je kunt moeilijk gaan hervormen als dat niet uit de mensen zelf komt. Er moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan: goed onderwijs, vrije media, vrij kunnen reizen. En de moslims in het Westen laten in overgrote meerderheid dag in dag uit zien dat ze heel goed kunnen leven met de vrijheid van meningsuiting.
Bladwijzers